Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi (SUO)

Informator dla osób ubiegających się o specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi

 Co to jest?

 Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi (dalej „SUO”) to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności osób u których zdiagnozowano zaburzenia psychiczne, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.

 Według ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (art. 3), osoba z zaburzeniami psychicznymi, to:

   - osoba chora psychicznie (wykazująca zaburzenia psychiczne);

   -  upośledzona umysłowo;

 -  wykazująca inne poważne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga takiej formy pomocy i opieki niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym.

Jak się ubiegać o SUO?

 Podstawą do ubiegania się o SUO jest wniosek o przyznanie tej formy pomocy oraz zaświadczenie lekarskie wystawione przez lekarza psychiatrę (załącznik nr 1 do informatora). W zaświadczeniu lekarz wpisuje diagnozę, co pozwala na stwierdzenie czy w przypadku osoby faktycznie występuje zaburzenie psychiczne. Ponadto lekarz psychiatra w zaświadczeniu określa rodzaj usług, jakiego wymaga osoba oraz ich wymiar.

Po złożeniu wniosku o przyznanie SUO oraz zaświadczenia lekarskiego pracownik socjalny ustala termin wywiadu środowiskowego oraz informuje, jakie jeszcze dokumenty należy dostarczyć (m.in. orzeczenie o niepełnosprawności, dochody z miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku oraz wydatki). Wywiad ma na celu ustalenie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej, w tym ustalenie możliwości zaspokojenia wnioskowanych usług z innych systemów (oświaty, zdrowia), jak również ustalenie odpłatności za usługi. Świadczenia bowiem, które są ustawowo zabezpieczane w ramach innych systemów (systemu ochrony zdrowia psychicznego, systemu oświaty oraz systemu o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych) nie mogą być zastępowane świadczeniami z pomocy społecznej, w tym SUO. W tym celu pracownik będzie ustalał, czy w przypadku dziecka:

- zostały wydane orzeczenia z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej (np. orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania, orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka) i jak są realizowane przez placówki oświatowe;

-  czy dziecko uczęszcza na terapię do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej;

jakie możliwości zabezpieczenia wnioskowanych potrzeb ma przedszkole/szkoła (m.in. jakie są realizowane zajęcia rewalidacyjne, terapie, zajęcia dodatkowe oraz ich wymiar godzinowy w ramach Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego oraz pomocy psychologiczno-pedagogicznej);

   -  jakie możliwości zabezpieczenia wnioskowanych potrzeb mają placówki NFZ.

Oznacza to, że w przypadku dziecka w wieku przedszkolnym rodzic ma obowiązek w pierwszej kolejności zapisać dziecko do przedszkola i ubiegać się o pomoc w systemie oświaty. Analogicznie, o wsparcie w pierwszej kolejności rodzic powinien zwrócić się do szkoły na postawie wydanego orzeczenia. Każdorazowo rodzic dziecka ubiegający się o rehabilitację musi wykorzystać wszystkie możliwości pomocy w systemie zdrowia.

Usługi mogą zostać przyznane w liczbie nie większej niż liczba godzin rehabilitacji z innych systemów (oświaty, zdrowia). Ponadto liczba godzin usług zaleconych przez lekarza psychiatrę jest pomniejszana o liczbę godzin zajęć otrzymywaną z innych systemów (oświaty, zdrowia). SUO bowiem stanowią wyłącznie uzupełnienie potrzeb, których nie można zapewnić w pierwszej kolejności w np. szkole/przedszkolu/Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej czy NFZ.

O przyznaniu/nieprzyznaniu usług zostaną Państwo poinformowani w drodze decyzji administracyjnej. Decyzja przyznająca usługi będzie zawierała informacje dot.:

- okresu, na jaki zostały przyznane usługi;

 - rodzaju przyznanych usług i ich wymiarze godzinowym;

  - realizatorze usług i miejscu świadczenia usług;

  - odpłatności.

W celu ponownego przyznania usług należy każdorazowo złożyć wniosek o przyznanie tej formy pomocy, nowe zaświadczenie lekarskie oraz dokumentację potwierdzającą dochody z miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku i wydatki.

 Jakie są rodzaje SUO?

 Zgodnie z § 2 Rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z 16 lutego 2023 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych  rodzaje SUO to:

- uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, w tym zwłaszcza:

- kształtowanie umiejętności zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i umiejętności społecznego funkcjonowania, motywowanie do aktywności, leczenia i rehabilitacji, prowadzenie treningów umiejętności samoobsługi i umiejętności społecznych oraz wspieranie, także w formie asystowania w codziennych czynnościach życiowych, w szczególności takich jak:

-  samoobsługa, zwłaszcza wykonywanie czynności gospodarczych i porządkowych, w tym umiejętność utrzymania i prowadzenia domu,

-   dbałość o higienę i wygląd,

-  utrzymywanie kontaktów z domownikami, rówieśnikami, w miejscu nauki i pracy oraz ze społecznością lokalną,

-   wspólne organizowanie i spędzanie czasu wolnego,

  - korzystanie z usług różnych instytucji,

  -  interwencje i pomoc w życiu w rodzinie, w tym:

 -  pomoc w radzeniu sobie w sytuacjach kryzysowych — poradnictwo specjalistyczne, interwencje kryzysowe, wsparcie psychologiczne, rozmowy terapeutyczne, ułatwienie dostępu do edukacji i kultury,

- doradztwo, koordynacja działań innych służb na rzecz rodziny, której członkiem jest osoba uzyskująca pomoc w formie specjalistycznych usług,

 - kształtowanie pozytywnych relacji osoby wspieranej z osobami bliskimi,

- współpraca z rodziną — kształtowanie odpowiednich postaw wobec osoby chorującej, niepełnosprawnej,

- pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, w tym: w uzyskaniu świadczeń socjalnych, emerytalno-rentowych, w wypełnieniu dokumentów urzędowych, wspieranie i pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, w tym zwłaszcza:  w szukaniu informacji o pracy, pomoc w znalezieniu zatrudnienia lub alternatywnego zajęcia, w szczególności uczestnictwo w zajęciach warsztatów terapii zajęciowej, zakła­dach aktywności zawodowej, środowiskowych domach samopomocy, centrach i klubach integracji społecznej, klubach pracy, w kompletowaniu dokumentów potrzebnych do zatrudnienia, w przygotowaniu do rozmowy z pracodawcą, wspieranie i asystowanie w kontaktach z pracodawcą, w rozwiązywaniu problemów psychicznych wynikających z pracy lub jej braku, pomoc w gospodarowaniu pieniędzmi, w tym: nauka planowania budżetu, asystowanie przy ponoszeniu wydatków, pomoc w uzyskaniu ulg w opłatach,   zwiększanie umiejętności gospodarowania własnym budżetem oraz usamodzielnianie finansowe;  pielęgnacja — jako wspieranie procesu leczenia, w tym:

-  pomoc w dostępie do świadczeń zdrowotnych,

- uzgadnianie i pilnowanie terminów wizyt lekarskich, badań diagnostycznych,

 -  pomoc w wykupywaniu lub zamawianiu leków w aptece,

 - pilnowanie przyjmowania leków oraz obserwowanie ewentualnych skutków ubocznych ich stosowania,

 w szczególnie uzasadnionych przypadkach zmiana opatrunków, pomoc w użyciu środków pomocniczych i materiałów medycznych, przedmiotów ortopedycznych, a także w utrzymaniu higieny, pomoc w dotarciu do placówek służby zdrowia, pomoc w dotarciu do placówek rehabilitacyj­nych; rehabilitacja fizyczna i usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu w zakresie nieobjętym przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych: zgodnie z zaleceniami lekarskimi lub specjalisty z zakresu rehabilitacji ruchowej lub fizjoterapii, współpraca ze specjalistami w zakresie wspierania psychologiczno-pedagogicznego i edukacyjno-terapeutycznego zmierzającego do wielostronnej aktywizacji osoby korzystającej ze specjalistycznych usług (w tym zakresie mieszczą się zalecenia do pracy z dana osobą przekazywane przez specjalistów/terapeutów ze specjalistycznej placówki);

pomoc mieszkaniowa, w tym: w uzyskaniu mieszkania, negocjowaniu i wnoszeniu opłat, w organizacji drobnych remontów, adaptacji, napraw, likwidacji barier architektonicznych, kształtowanie właściwych relacji osoby uzyskującej pomoc z sąsiadami i gospodarzem domu  zapewnienie dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rehabilitacyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych, w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie mają możliwości uzyskania dostępu do zajęć, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego.